Leest U de voorwaarden wanneer U een nieuwe applicatie gaat gebruiken; meestal geven we meteen een akkoord. Later blijkt dat we een slechte overeenkomst hebben afgesloten. Overeenkomsten zijn erg belangrijk, omdat ze beschrijven waaraan de diensten moeten voldoen. Nu is de wetgeving over de wereld helaas niet gelijk. In Europa mag bij een dispuut de rechter beslissen, terwijl dat in andere landen niet geldt.
Er is een ontwikkeling gaande om dit probleem op te lossen. Het idee is standaard overeenkomsten te maken. Deze overeenkomsten beschrijven de normale situaties binnen de wetgeving van de meeste landen. Deze standaard overeenkomsten kunnen worden vertaald in standaard regels bij de uitvoering van de overeenkomst. Deze regels kunnen geprogrammeerd worden in zogenaamde “smart contracts” in systemen. Op die manier kan bijvoorbeeld binnen een Blockchain systeem gewerkt worden conform vastgestelde regels gebaseerd op standaard overeenkomsten.
Er zijn altijd echter afwijkingen en veranderingen; speciale afspraken in de overeenkomsten, die leiden tot andere regels. Het zijn deze afwijkingen die leiden tot extra kosten, vooral door de interpretatie verschillen. Internationaal toepasbare standaard regels zijn meestal zo gedefinieerd dat verschillende interpretaties niet mogelijk zijn. Dit geldt niet wanneer een partij zelf een afwijking aanbrengt. Hierbij speelt interpretatie en perceptie een belangrijke rol.
In die situatie hebben we dus afwijkingen op algemeen geaccepteerde standaard regels, geprogrammeerd in het systeem en dus niet veranderbaar. Hierbij is het niet alleen van groot belang hoe deze afwijkingen tot stand komen maar ook hoe de consequenties van de afwijkingen worden vastgelegd in de transacties. Een van de uitgangspunten van gedecentraliseerde systemen met een gedecentraliseerde besturing is dat dit soort wijzigingen niet kunnen worden aangebracht zonder een bepaalde consensus binnen de groep verantwoordelijk voor het systeem. Maar zelfs als er consensus is, hoe kan een wijziging in een werkend systeem worden gerealiseerd?
Een voorstel is om gebruik te maken van gelaagdheid van overeenkomsten. Dit houdt in dat er bij een transactie altijd gebruik wordt gemaakt van de regels in het “smart contract” gebaseerd op een algemeen geaccepteerde overeenkomst, maar dat er per transactie een aparte laag wordt aangebracht in de overeenkomst die alleen geldt voor die transactie. In geval van een afwijking wordt de volgende procedure gevolgd. Voordat de transactie wordt gerealiseerd krijgt de andere partij een voorstel voor een wijziging op de geprogrammeerde regels die toepasbaar is voor deze transactie. Er kan zichtbaar worden gemaakt wat de consequentie van het accepteren van deze afwijking is. Op basis hiervan kan de andere partij besluiten de afwijking te accepteren of af te wijzen. De geaccepteerde afwijking vormt dan een onderdeel van de transactie en wordt met de transactie opgeslagen. Afwijkingen van standaard overeenkomsten worden dus duidelijk zichtbaar worden gemaakt maar ook bij de transactie opgeslagen. Dit geldt speciaal wanneer de afwijkingen betrekking hebben op het gebruik van persoonsgegevens.
Het idee achter het voorstel is, dat de standaard overeenkomsten niet snel zullen wijzigen en de meeste normale transacties in het systeem zullen afdekken. In de tijd kunnen er natuurlijk situaties ontstaan, dat deze standaard overeenkomsten wel gewijzigd moeten worden. Dit zal leiden tot een nieuwe versie van het systeem vergelijkbaar met iedere vernieuwing van een systeem met alle bekende gevolgen van dien.
Het advies is bij de invoering van gedecentraliseerde systemen op basis van Blockchain technologie met “smart contracts” de wetgeving die toepasbaar is op de gebruikte overeenkomst te onderzoeken. Dit geldt zeker voor de algemene verordening gegevensbescherming, die op de juiste manier in het systeem toegepast moet worden. Vervolgens kunnen mogelijke afwijkingen worden gedefinieerd en in de transactie omgeving tussen de partijen worden ingebracht.
Het beschreven voorstel wordt onder andere behandeld in de postbachelor leergang Blockchain bij de Haagse Hogeschool. In deze leergang voor managers en consultants die betrokken zijn bij de invoering van nieuwe technieken zoals kunstmatige intelligentie of decentrale applicaties op basis van Blockchain worden genoemde onderwerpen en het privacy management model besproken.